του Λου Γουέν-φου
Υπάρχουν τρία είδη θανάτου για τους συγγραφείς. Πρώτον ο φυσικός θάνατος, δεύτερο ο βασανιστικός θάνατος και τρίτο ο ευτυχισμένος θάνατος.
Όταν οι παλμοί της καρδιάς σταματούν τότε έχουμε το φυσικό θάνατο. Είναι μια μορφή θανάτου κοινή, χωρίς κάτι το ιδιαίτερο και μπορεί να παραλειφθεί χωρίς καμία άλλη αναφορά. Όταν οι παλμοί της καρδιάς σταματούν δεν έχουμε ευτυχισμένο ή βασανιστικό θάνατο. Σ’ αυτά τα είδη θανάτου ο άνθρωπος εξακολουθεί να ζει, ωστόσο πια δεν έχει καθόλου ή έχει παρά ελάχιστο λογοτεχνικό έργο.
Όταν ο συγγραφέας δεν έχει πια λογοτεχνικό έργο τότε μπορεί να θεωρήσουμε ότι επήλθε ο θάνατος της καλλιτεχνικής του ζωής, ότι τερματίσθηκε η επαγγελματική του πορεία. Υπάρχουν ορισμένοι συγγραφείς οι οποίοι λόγω του προχωρημένου της ηλικίας και της απώλειας της σωματικής δύναμης σταματούν. Αυτός δεν είναι καλλιτεχνικός θάνατος αλλά απόσυρση από το προσκήνιο. Δεν μπορούμε να κατηγορήσουμε τον συγγραφέα γι’ αυτό. Η κοινωνία τον τιμά για τη μέχρι τότε συνεισφορά στην τέχνη.
Ο βασανιστικός θάνατος είναι κάτι διαφορετικό. Αν και ο συγγραφέας είναι σωματικά και πνευματικά ικανός ωστόσο δεν έχει πλέον καλλιτεχνικό έργο. Αυτό κυρίως οφείλεται σε διάφορα βάσανα, ταλαιπωρίες, δυσκολίες (συμπεριλαμβανομένων και όσων ο ίδιος προκαλεί στον εαυτό του). Το καλλιτεχνικό του ταλέντο δοκιμάζεται και βασανίζεται, οι ταλαιπωρίες τον πτοούν. Αν και είναι ζωντανός ωστόσο θεωρείται σαν συγγραφέας ότι πεθαίνει ή έχει πια πλέον πεθάνει. Αυτό το είδος του θανάτου τού προκαλεί πόνο, οι άλλοι, δε, που τον βλέπουν θλίβονται και λυπούνται.
Όμως ο ευτυχισμένος θάνατος είναι ο πιο χαρούμενος. Όχι μόνο ο ίδιος ο συγγραφέας αισθάνεται χαρούμενος και ευτυχισμένος αλλά το ίδιο αισθάνονται και οι όσοι τον βλέπουν. Χθες τον είδες σε μια συγκέντρωση να μιλά και οι από κάτω τον χειροκροτούσαν δυνατά. Σήμερα τον βλέπεις να συμμετέχει σ’ ένα γεύμα και να κάνει διαρκώς προπόσεις. Χθες αγόρευε σε μια σύναξη υψηλών προσκεκλημένων και όλοι οι παριστάμενοι ήταν γοητευμένοι. Σήμερα πάλι τον ακούς να μιλά σ’ ένα από αυτά τα ατελείωτα συνέδρια και να επαναλαμβάνει τις χθεσινές του απόψεις. Χθες τον είδες σ’ ένα δρόμο του Πεκίνου. Σήμερα πάλι τον βλέπεις να πετά για την Καντόνα… Ότι όμως δεν μπορείς ποτέ να δεις, ή που βλέπεις πάρα πολύ σπάνια, είναι η έκδοση του λογοτεχνικού του έργου.
Δεν φοβάμαι το φυσικό θάνατο. Δεν έχει κανένα νόημα να το φοβάσαι, επειδή κανένας μας δεν μπορεί να τον αποφύγει. Επίσης δεν φοβάμαι ιδιαίτερα το βασανιστικό θάνατο επειδή είναι κάτι παρωχημένο. Ότι φοβάμαι περισσότερο είναι εκείνος ο ευτυχισμένος θάνατος, ο ανώδυνος, ο τόσο ζωντανός, ο τόσο θεαματικός και μεγαλειώδης.
Είναι δύσκολος ο αυτοέλεγχος και εξίσου δύσκολο είναι να παραμένεις μέσα σε κάποια όρια.
Δεν θεωρώ ότι το να πίνεις αλκοόλ είναι κάτι εξ ορισμού κακό. Όταν πίνεις λίγο τότε τονώνεται η κυκλοφορία του αίματος. Λέγεται επίσης ότι βοηθά το κυκλοφοριακό. Ο συγγραφέας δεν πρέπει να’ ναι ερημίτης. Η συμμετοχή στην κοινωνική και λογοτεχνική ζωή διευρύνει την οπτική του, ενισχύει και ενδυναμώνει τη σκέψη του. Τον βοηθά στην καλλιτεχνική δημιουργία.
Όμως πως μπορεί κάποιος να αποφύγει να μεθύσει, να μην καταλήξει γίνει ένας μεθύστακας; Ποία είναι η σωστή ποσότητα που μπορεί να πίνει; Τρία ποτήρια πίνει, παρασύρεται και καταλήγει να πίνει όλο το μπουκάλι. Στεναχωριέται όταν σ’ ένα γεύμα δεν υπάρχει αλκοόλ. Γκρινιάζει και ψάχνει παντού για ένα ποτηράκι.
Φευ όμως, έτσι πεθαίνει ευτυχισμένος και χαρούμενος!!!
Απόδοση από τα κινέζικα Δημήτρης Μπάμπας
(*) Ο Λου Γουέν-φου (Lù Wén-Fū) γεννήθηκε το 1928 στο Taixing, ένα χωριό της επαρχίας Jiangsu. Το 1945 μετακόμισε για σπουδές στο Suzhou (Σουτζόου) όπου και πέθανε το 2005. Το Σουτζόου βρίσκεται κοντά στη Σαγκάη και αποκαλείται «Βενετία της Άπω Ανατολής» λόγω των υδάτινων καναλιών που το διατρέχουν. Είναι, δε, μεταξύ άλλων διάσημο για την εξαιρετική αρχιτεκτονική των κήπων του αλλά και την πλούσια και ευφάνταστη κουζίνα του. Ο Λου Γουέν-φου εργάστηκε σαν δημοσιογράφος και συγγραφέας στην πόλη και το έργο του επικεντρώνεται σ’ αυτήν. Κατά την περίοδο της Πολιτιστικής Επανάστασης, όπως και πολλοί άλλοι κινέζοι διανοούμενοι εξορίστηκε.
Στην ελληνική γλώσσα κυκλοφορεί το έργο του Βίος και πολιτεία ενός Κινέζου καλοφαγά (Μετάφραση Χουάν Τσιάν Πινγκ, Δέσποινα Θεοδωράκη, εκδόσεις Ηριδανός, 1993). Το μυθιστόρημα αυτό, πολιτικά επικριτικό στη στόχευσή του με έναν ευδιάκριτο τόνο ειρωνείας, διατρέχει πενήντα χρόνια ιστορικής διαδρομής με φόντο τις γαστρονομικές απολαύσεις της κουζίνας του Σουτζόου.
Το κείμενο δημοσιεύθηκε στον Απρίλιο του 1985.