Kevin Rudd /THE NEW YORK TIMES
Η πρόσφατη απόφαση του Κοινοβουλίου της Κίνας για την κατάργηση του ανώτατου ορίου προεδρικών θητειών ανησύχησε ολόκληρη τη Δύση. Ο Σι Τζινπίνγκ περιγράφεται ξαφνικά ως ένας νέος κομφουκιανός αυτοκράτορας που ελέγχει μια επιλεκτικά καπιταλιστική οικονομία και φιλοδοξεί να μετατρέψει τη χώρα σε παγκόσμια υπερδύναμη.
Αυτό το σοκ δείχνει περισσότερα για τη Δύση παρά για την Κίνα. Για τα τελευταία πέντε χρόνια, οι ηγέτες και αναλυτές της Δύσης έχουν συχνά δημιουργήσει για την Κίνα μία εικόνα των δικών τους φαντασιακών προτιμήσεων, παρά μία εικόνα που θα αντικατοπτρίζει τις πραγματικές διαθέσεις των ηγετών της Κίνας.
Ο Σι δεν άλλαξε ξαφνικά. Από νωρίς έδειξε ένα ασυναγώνιστο επίπεδο πολιτικής δεινότητας, γεγονός που του επέτρεψε να συγκεντρώσει τάχιστα δύναμη. Υπερφαλάγγισε, υπερνίκησε, περιθωριοποίησε και απομάκρυνε όλους τους κυρίαρχους αντιπάλους του. Από το 2013, ο Σι έχει χρησιμοποιήσει την προσωπική του εκστρατεία κατά της διαφθοράς ώστε να εκκαθαρίσει το κόμμα από δυνητικούς διεκδικητές. Είναι πλέον επικεφαλής έξι κορυφαίων «ηγετικών μικρών ομάδων» και αρκετών κεντρικών επιτροπών με αρμοδιότητες σε όλους τους κρατικούς τομείς. Η κατάργηση του ανωτάτου ορίου προεδρικών θητειών ήταν απλά το κερασάκι στην τούρτα. Ακόμα και χωρίς αυτή την αλλαγή, ο Σι πιθανότατα θα παρέμενε ο υπέρτατος ηγέτης της Κίνας και μετά το 2020.
Την προσοχή έχει τραβήξει ο «νέος απολυταρχισμός» του Σι. Τα τελευταία χρόνια, η Κίνα επιστρέφει σε κομμάτια της παλαιάς μαρξιστικής-λενινιστικής ιδεολογικής ορθοδοξίας, μετά τέσσερις δεκαετίες πολιτικού πραγματισμού. Παράλληλα, το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας επανακτά το θεσμικό στάτους ως προς τον μηχανισμό διακυβέρνησης του κράτους, τον οποίο είχαν αναλάβει παλαιότερα επαγγελματίες των υπουργείων.
Το μεγαλύτερο λάθος της Δύσης ξεκινούσε από την άποψη πως ο Σι θα ήταν πρόθυμος να διατηρήσει τη φιλελεύθερη τάξη που βασίζεται στους διεθνείς κανόνες. Ωστόσο, η ελπίδα αυτή δεν έλαβε υπόψη τη δήλωση της Κίνας πως η υπάρχουσα τάξη πραγμάτων έχει καθοριστεί από τις πράξεις των νικητών του τελευταίου Παγκοσμίου Πολέμου, κατά τον οποίο η Κίνα δεν είχε μερίδιο συμμετοχής ως προς τη λήψη αποφάσεων.
Αλλη οπτική
Η Κίνα δεν συμμερίζεται την οπτική της Δύσης ως προς τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η ίδια επιθυμούσε διακαώς να αποδυναμώσει την Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ, ενώ η προσέγγισή της απέναντι στο ελεύθερο εμπόριο χαρακτηρίζεται τουλάχιστον αμφιλεγόμενη. Επίσης, η Κίνα δεν έχει κρύψει την απέχθειά της για το παγκόσμιο σύστημα των αμερικανικών στρατιωτικών συμμαχιών, κυρίως στην περιοχή Ασίας - Ειρηνικού. Γι’ αυτούς τους λόγους, ο Σι έχει κάνει έκκληση για ένα «νέο τύπο διεθνούς συστήματος», που θα επέλθει μέσα από «την παρούσα μάχη για τη διεθνή τάξη» και ένα νέο τύπο κινεζικής διπλωματίας.
Εάν η Κίνα γίνει η μεγαλύτερη παγκόσμια οικονομία την επόμενη δεκαετία με τον Σι στο τιμόνι της ηγεσίας, η οικονομική της επιτυχία θα οφείλεται σε ένα τύπο κρατικού καπιταλισμού που θα απορρίπτει την άποψη πως η αύξηση του εισοδήματος συναρτάται με την οικονομική φιλελευθεροποίηση και την πολιτική δημοκρατία. Είναι ξεκάθαρο πως ο Σι θέλει την Κίνα για τον εαυτό του. Ωστόσο, η Κίνα του Σι είναι ριζικά διαφορετική από την Κίνα που έχει εντυπωθεί στη μνήμη της Δύσης.
(η ελληνική μετάφραση δημοσιεύτηκε στην εφ. Η Καθημερινή 24.03.2018)