του Barry C. Lynn / Reuters
Τα τελευταία χρόνια η Ουάσιγκτον δεν έδινε σημασία στο πού παράγονται τα κρίσιμης σημασίας προϊόντα, όπως τα ηλεκτρονικά και τα φάρμακα, με αποτέλεσμα σήμερα οι ΗΠΑ να εξαρτώνται από την Κίνα πολύ περισσότερο από όσο η Κίνα από τις ΗΠΑ.
Τη δεκαετία του 1990, όσοι τάσσονταν υπέρ της απελευθέρωσης του εμπορίου με την Κίνα υποστήριζαν πως η αλληλεξάρτηση θα οδηγούσε στην ειρηνική συνύπαρξη. Ωστόσο οι καταστάσεις μονομερούς εξάρτησης οδηγούν σε επιθετικές συμπεριφορές, όπως καταδεικνύει σήμερα η στάση της Κίνας. Η Ουάσιγκτον πρέπει να αντιμετωπίσει τις θεμελιώδεις ατέλειες του διεθνούς εμπορικού συστήματος, που έδωσαν τέτοιο μεγάλο πλεονέκτημα στην Κίνα. Ο Λευκός Οίκος ισχυρίζεται πως η προτεινόμενη συμφωνία της ΤΡΡ θα μειώσει την αυξανόμενη ισχύ της Κίνας. Δυστυχώς, η εν λόγω συμφωνία δεν πρόκειται να λύσει τα προβλήματα.
Το γεγονός ότι το παγκόσμιο εμπορικό σύστημα δεν λειτουργεί όπως περιμέναμε αντανακλάται στην προκλητική συμπεριφορά του Πεκίνου. Στις διεθνείς σχέσεις στην Ανατολική και Νότια Ασία επικρατεί η μεγαλύτερη ένταση μετά τη δεκαετία του 1960. Είναι το ακριβώς αντίθετο από αυτό που υποτίθεται ότι θα συνέβαινε όταν οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους δημιούργησαν τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου στα μέσα της δεκαετίας του 1990 και προσκάλεσαν το Πεκίνο να προσχωρήσει. Το χειρότερο είναι πως η ακραία αλληλεξάρτηση που προώθησε ο ΠΟΕ προσέφερε πανίσχυρους μοχλούς στην Κίνα.
Στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, οι ΗΠΑ επιδίωξαν τη σύσφιγξη των σχέσεων με τους συμμάχους τους, Ιαπωνία, Γερμανία, Βρετανία και Καναδά. Πρόθεση της Ουάσιγκτον ήταν να προωθήσει την αμοιβαία ευημερία και την ειρηνική συνύπαρξη. Και, όμως, παρά το γεγονός ότι όλες αυτές οι χώρες ήταν μικρότερες από τις ΗΠΑ και δημοκρατικές, οι Αμερικανοί επέλεξαν να μη βασιστούν σε κανέναν από τους φίλους τους για ζωτικά θέματα. Σήμερα εξαρτώνται από την Κίνα για χιλιάδες προϊόντα που χρειάζονται οι πολίτες τους στην καθημερινή τους ζωή. Από την Κίνα προέρχονται το 100% των καίριων συστατικών για την παραγωγή ηλεκτρονικών και χημικών, και βασικά συστατικά για ορισμένα από τα σημαντικότερα φάρμακα, συμπεριλαμβανομένων και πολλών αντιβιοτικών. Και δεδομένου ότι τα αγαθά παράγονται με τον ρυθμό με τον οποίο καταναλώνονται, συχνά δεν υπάρχουν αποθέματα.
Η Κίνα, αντιθέτως, εξαρτάται από τις ΗΠΑ για ελάχιστα είδη ζωτικής σημασίας ενώ διαθέτει μεγάλα αποθέματα καθώς εισάγει σε μεγάλες ποσότητες ενέργεια και μέταλλα. Σε αντίθεση, άλλωστε, με όσες χώρες υπήρξαν καίριοι εμπορικοί εταίροι της Ουάσιγκτον τις προηγούμενες δύο δεκαετίες, η οικονομία της Κίνας είναι μεγαλύτερη από την αμερικανική και αναπτύσσεται ταχύτατα. Επιπλέον η Κίνα κάθε άλλο παρά δημοκρατική είναι. Το αποτέλεσμα είναι πως οι ΗΠΑ ανακαλύπτουν ότι εξαρτώνται όλο και περισσότερο από την καλή θέληση και τη σταθερότητα της πλέον ισχυρής και περίπλοκης δικτατορίας. Ο ΠΟΕ έδωσε στις αμερικανικές επιχειρήσεις και στις άλλες χώρες τη δυνατότητα να αναδιαρθρώσουν κάθε γραμμή συναρμολόγησης από την οποία εξαρτώνται οι Αμερικανοί συγκεντρώνοντας την παραγωγή με οποιονδήποτε τρόπο ήθελαν.
Σήμερα η πρόκληση για την Ουάσιγκτον είναι να καταλάβει τι σημαίνει αυτή η επανάσταση για τον πραγματικό κόσμο. Να καταλάβει ειδικότερα πώς ακριβώς επηρεάζει την εθνική κυριαρχία των ΗΠΑ και την ελευθερία τους αυτή η ασύμμετρη εξάρτησή τους από την Κίνα. Η παγκοσμιοποίηση είναι μια έξυπνη και βιώσιμη στρατηγική, όπως απέδειξε η εμπορική πολιτική των ΗΠΑ από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου έως τα μέσα της δεκαετίας του 1990. Σήμερα, αντί να χάνει χρόνο με τη συμφωνία ΤΡΡ, η Ουάσιγκτον πρέπει να εξακριβώσει πώς ανέτρεψαν τις παλιές ισορροπίες οι ακραίες αλλαγές που έγιναν τη δεκαετία του 1990. Και προπαντός να βρει με ποιον τρόπο θα ζήσει και θα συναλλαγεί ειρηνικά με την Κίνα στον κόσμο της μετά την παγκοσμιοποίηση εποχής.
(Η ελληνική μετάφραση δημοσιεύθηκε στην εφ. Η Καθημερινή, 04.06.2015 )