των Ian Bremmer, Gordon David
Οταν πρόκειται για την οικονομική μεταρρύθμιση, οι ηγέτες της Κίνας δεν πιστεύουν πλέον ότι ο χρόνος είναι με το μέρος τους. Με μια νέα αίσθηση του επείγοντος, ο πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ και ο στενός κύκλος του επιχειρούν ένα από τα πιο φιλόδοξα σχέδια μεταρρύθμισης της οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής στην ιστορία.
Αλλά σε κάθε αυταρχική χώρα, η αλλαγή δημιουργεί κίνδυνο. Εξετάστε την κλίμακα των προτεινόμενων σχεδίων. Για να φτάσει στο επόμενο στάδιο της ανάπτυξής της η Κίνα, ένα πολύ μεγαλύτερο μερίδιο των κινεζικών προϊόντων που τώρα προορίζονται για την Ευρώπη, την Αμερική και την Ιαπωνία θα πρέπει να πωλούνται σε καταναλωτές στο εσωτερικό της Κίνας. Η μετατόπιση αυτή θα απαιτήσει μια μεγάλη αύξηση της αγοραστικής δύναμης του πληθυσμού - και, ως εκ τούτου, μια τεράστια μεταφορά πλούτου από τις μεγάλες εγχώριες εταιρείες στα κινεζικά νοικοκυριά.
Επιπλέον, φαίνεται ότι οι ηγέτες της Κίνας είναι στα πρόθυρα να εγκρίνουν 12 νέες περιφερειακές ζώνες ελεύθερου εμπορίου, οι οποίες θα οδηγήσουν τον ανταγωνισμό και την αποδοτικότητα σε νέα κλίμακα σε πολλούς τομείς της οικονομίας.
Εδώ, όπως και σε άλλους τομείς του σχεδίου μεταρρύθμισης, η αλλαγή είναι επικίνδυνη. Αλλά ο Σι πιστεύει ότι είναι ζωτικής σημασίας προκειμένου να κάνει η Κίνα τα επόμενα κρίσιμα βήματα προς την οικοδόμηση μιας οικονομίας της μεσαίας τάξης και της ψηφιακής εποχής. Επιπλέον, οι μεταρρυθμίσεις είναι ζωτικής σημασίας για την μακροπρόθεσμη παραμονή του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας στην εξουσία.
Στο παρελθόν, το ΚΚΚ έχει απαντήσει στην επιβράδυνση της ανάπτυξης με αύξηση των κρατικών δαπανών με στόχο να δημιουργήσει θέσεις εργασίας και να κρατήσει το σύστημα υπ' ατμόν. Αυτήν τη φορά, οι αρχές επιτρέπουν την επιβράδυνση της ανάπτυξης σε έναν μετρημένο ρυθμό, εν μέρει επειδή η επιβράδυνση αποτελεί προϋπόθεση για το είδος της ανάπτυξης που δεν εξαρτάται από το κράτος, και εν μέρει επειδή η επιβράδυνση βοηθάει να διατηρηθεί η ζήτηση για μεταρρυθμίσεις.
Για την επίτευξη αυτών των στόχων, ο Σι συγκεντρώνει εξουσίες, κάνει μια επίθεση γοητείας, και προσπάθειες για την πάταξη της επίσημης διαφθοράς και της σπατάλης.
Παρ' όλα αυτά, ενώ οι μεταρρυθμίσεις είναι ζωτικής σημασίας για το μέλλον της Κίνας, είναι βέβαιο ότι θα παράγουν μια σπασμωδική αντίδραση. Μερικοί από τους ηττημένους έχουν τα μέσα για να υπερασπιστούν τα συμφέροντά τους: αξιωματούχοι που έχουν εκκαθαριστεί, εταιρείες και βιομηχανίες που αντιμετωπίζουν νέο κανονιστικό έλεγχο έχουν φίλους σε κρίσιμα πόστα εντός της τεράστιας γραφειοκρατίας της Κίνας.
Επιπλέον, οι ζώνες ελεύθερου εμπορίου φέρνουν μεγαλύτερο ανταγωνισμό, μεταξύ άλλων και από ξένες επιχειρήσεις, γεγονός που δημιουργεί κινδύνους για την αύξηση της ανεργίας και την φυγή κεφαλαίων.
Οι ηγέτες της Κίνας φοβούνται από καιρό τυχόν δημόσια ορατές διαιρέσεις στο εσωτερικό της ελίτ, δεδομένου του κινδύνου ότι οι εσωτερικές συγκρούσεις θα μπορούσαν να εκθέσουν ευαίσθητα μυστικά. Οι προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις του Σι είναι ακριβώς το είδος των αλλαγών που θα μπορούσαν να έχουν αυτό το αποτέλεσμα.
Ο κίνδυνος αυτός είναι πολύ μεγαλύτερος σήμερα από ό,τι ήταν πριν από 10 χρόνια. Με εκατοντάδες εκατομμύρια Κινέζους τώρα σε απευθείας σύνδεση στο Ιντερνετ, και με άλλα εργαλεία επικοινωνίας του 21ου αιώνα διαθέσιμα σε έναν άνευ προηγουμένου αριθμό πολιτών, ιδέες και πληροφορίες διασχίζουν τα εσωτερικά και εξωτερικά σύνορα της Κίνας με πρωτοφανή ευκολία και ταχύτητα.
Σε απάντηση, το ΚΚΚ συνεχίζει να αναπτύσσει νέες τεχνολογίες για να καταπνίγει την διαφωνία. Αλλά η μάχη για τον έλεγχο του δημόσιου λόγου δεν είναι από αυτές που οι ηγέτες της Κίνας θα μπορούν να κερδίζουν κάθε ημέρα για το ορατό μέλλον, και το ξέρουν.
Με λίγα λόγια, η Κίνα είναι στα πρόθυρα μεγάλων, αναγκαίων και επικίνδυνων μεταμορφώσεων που υπόσχονται να αλλάξουν την χώρα προς το καλύτερο - ή να κάνουν τα πάντα, συμπεριλαμβανομένης της περιφερειακής σταθερότητας, πολύ χειρότερα.
* Ο κ. Ian Bremmer είναι πρόεδρος και ο κ. David Gordon είναι διευθυντής ερευνών στο Eurasia Group, κέντρο πολιτικής ανάλυσης στη Νέα Υόρκη.
(ελληνική μετάφραση tovima.gr, Το Βήμα, The Project Syndicate 18/02/2014 )