της Ζέζα Ζήκου 
Η Ιστορία ξεκινά από την αρχή. Αναδύεται ο ρόλος του Νέου Ηγεμόνα στα Ευρωπαϊκά, εκεί όπου οι μίνι - «Δυνάμεις», τύπου Γερμανίας, τα έχουν κάνει μπάχαλο με την ελληνική και την κυπριακή οικονομική διάσωση και τον ευρωπαϊκό Νότο. Το να έχει ο «δανειστής των πάντων» λόγο στην αυριανή συστημική ηρεμία της συρρικνούμενης, αλλά ακόμη σημαντικής Ευρώπης, όντως έχει νόημα. Και αυτό κάνει η Γερμανία που «θρέφει» απροκάλυπτα τις φιλοδοξίες της Kίνας. Μετά την «Κινδία» (συνεργασία της Κίνας με την Ινδία), γεννάται τώρα και η «Κιρμανία», μια ισχυρή στρατηγική συνεργασία ανάμεσα στην Κίνα και στη Γερμανία που δεν έχει προηγούμενο. Αυτό είναι το συμπέρασμα Γερμανών σχολιαστών μετά την επίσκεψη του πρωθυπουργού της Κίνας, Λι Κετσιάνγκ, στο Βερολίνο την περασμένη εβδομάδα.
Πολύς λόγος έγινε, την τελευταία δεκαπενταετία, για την αλλόκοτη, συμβιωτική σχέση Αμερικής - Κίνας. Τώρα, όμως, διαπιστώνουμε τα ορατά σημάδια σταδιακής αποσύμπλεξης των δύο γιγάντων και τη νέα συμβιωτική σχέση που επωάζεται, αυτή τη φορά, μεταξύ Γερμανίας και Κίνας. Αλλά η θερμή αυτή σχέση Πεκίνου - Βερολίνου ανησυχεί την Ευρώπη και τις ΗΠΑ.
«Εχουμε άψογες σχέσεις. Οταν τα made in China θα είναι εφάμιλλα με τα made in Germany, το ζευγάρι μας θα είναι ονειρεμένο». Τα λόγια του Κινέζου πρωθυπουργού, μετά τη συνάντησή του με την Αγκελα Μέρκελ στο Βερολίνο, δεν θα μπορούσαν να είναι πιο θερμά και πιο σαφή. Στην Ευρώπη, κανείς ηγέτης δεν έχει για τους Κινέζους τη σημασία που έχει η κ. Μέρκελ. Κυρίως, επειδή η Γερμανία της Μέρκελ έχει ρόλο-κλειδί στο γεωπολιτικό και γεωστρατηγικό όραμά τους. Το Πεκίνο μαθαίνει από το Βερολίνο όχι μόνο πώς να ασκεί έναν ηγετικό ρόλο σε μια ήπειρο, αλλά και πώς να οικοδομεί ειδικές σχέσεις με τους ανταγωνιστές του.
Για τις διμερείς οικονομικές σχέσεις, τόνισαν, τόσο η «ισχυρότερη γυναίκα του κόσμου» όσο και ο Κινέζος πρωθυπουργός βρίσκονται σε εξαιρετικό σημείο. Η επίσκεψη ολοκληρώθηκε με 17 συμφωνίες, μεταξύ των οποίων η κατασκευή ακόμη ενός εργοστασίου της Volkswagen και η δημιουργία δύο κοινοπραξιών με τον χημικό κολοσσό Basf. Η εταιρεία αυτή, μάλιστα, δεν διστάζει να επενδύσει στην επαρχία Σιντζιάνγκ, που άλλες δυτικές επιχειρήσεις θεωρούν υψηλού κινδύνου. Κι αυτό δεν είναι όλο: το Βερολίνο επιβεβαίωσε τη ριζική του διαφωνία με την πρόταση των Βρυξελλών να επιβληθούν κυρώσεις εναντίον των Κινέζων παραγωγών φωτοβολταϊκών. «Εμείς προτιμάμε τη συνεργασία», λένε οι Γερμανοί, αγνοώντας τις καταγγελίες της Κομισιόν ότι οι Κινέζοι κάνουν «ντάμπινγκ» τιμών.
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την κ. Μέρκελ δεν είναι πολιτικός -καθώς λίγο πριν από τις ομοσπονδιακές εκλογές του Σεπτεμβρίου παραμένει ακλόνητη στις δημοσκοπήσεις- αλλά οικονομικός. Βεβαίως κανείς δεν προεξοφλεί μια δραματική επιδείνωση των οικονομικών συνθηκών στον κόσμο εάν δεν «αρρωστήσει» η κινεζική οικονομία. Η Κίνα και η Γερμανία καταλαμβάνουν αντιστοίχως την πρώτη και τη δεύτερη θέση στις εξαγωγές σε παγκόσμιο επίπεδο.
Η Γερμανία είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Κίνας μεταξύ των κρατών-μελών της Ε.Ε., ενώ η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Γερμανίας στην Ασία. Οι γερμανικές εξαγωγές στην Κίνα έφθασαν πέρυσι τα 66,6 δισ. ευρώ, ενώ οι εισαγωγές της από την Κίνα ανήλθαν στα 77,3 δισ. ευρώ.
Αλλες συμφωνίες ανάμεσα στις δύο πλευρές περιλαμβάνουν την επιστημονική συνεργασία ακόμη και σε ευαίσθητους τομείς, τον πολλαπλασιασμό των πολιτιστικών ανταλλαγών, την ενίσχυση της συνεργασίας ανάμεσα στα πανεπιστήμια αιχμής των δύο χωρών, καθώς και την αύξηση των μαθημάτων κινεζικών και γερμανικών. Ο καθαρός, αλλά και διακριτικός τρόπος με τον οποίο χειρίζεται η κ. Μέρκελ το θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, και ατομικές περιπτώσεις, όπως εκείνη του Αϊ Ουέιουεϊ, εκτιμάται ιδιαίτερα στο Πεκίνο.
Εχει διατυπωθεί η αισιόδοξη άποψη ότι ο αναδυόμενος στην Κίνα οικονομικός φιλελευθερισμός θα φέρει και τις πολιτικές ελευθερίες, με μια σκέψη ντετερμινισμού, ανάλογου με τον ιστορικό υλισμό, ελαφρώς από την ανάποδη. Ο καπιταλισμός θα πλουτίσει μια αστική τάξη που σύντομα θα διεκδικήσει τις ελευθερίες της και τα ατομικά της δικαιώματα ως ένα είδος πρόσθετης πολυτέλειας. Δεν ξέρω αν αυτό μπορεί κάποτε να συμβεί και με πόση νομοτέλεια μπορεί αυτό να προβλεφθεί. Πάντως, για την ώρα, εκείνο που φαίνεται να κυριαρχεί είναι ένας συνδυασμός των κακών όψεων των δύο συστημάτων: ο καπιταλισμός εξασφαλίζει (μαζί με την οικονομική «ανάπτυξη») την ανισότητα και η δικτατορία (κάποιου προλεταριάτου;) την περιφρόνηση των δικαιωμάτων του ανθρώπου.
Οπωσδήποτε δεν είναι ποτέ εύκολο να έρθει κανείς σε συνεννόηση με μια αναδυόμενη υπερδύναμη. Ωστόσο, η δυναμική της διπλωματία θέτει τους πολιτικούς της υφηλίου ενώπιον λεπτών διλημμάτων. Mπορεί η Kίνα να μην είναι μια άλλη Aυτοκρατορία του Kακού, αλλά είναι αντιφατική, στα όρια της πολιτικής σχιζοφρένειας, η αντιμετώπιση της κινεζικής πρόκλησης.
Υποκριτική είναι η αντίρρηση ότι οι ελευθερίες ενός λαού δεν παρέχονται με εξωτερικές παρεμβάσεις ή έστω, με εξωτερικές πιέσεις, γιατί είναι ζήτημα εσωτερικό και ο λαός πρέπει, αν το θέλει, μόνος του να διεκδικήσει και να επιβάλει τον σεβασμό των ελευθεριών του και των δικαιωμάτων του.
Aν υιοθετήσουμε μια μελαγχολικά πραγματιστική ματιά απέναντι στην Iστορία, θα συμπεράνουμε ότι η σημερινή, αμερικανική υπερδύναμη θα συγκρουσθεί αναπόφευκτα, κάποια μέρα, με μια Kίνα που θα ακολουθήσει το πεπρωμένο της και θα εξελιχθεί σε μεγάλη δύναμη. Σε γενικές γραμμές οι Κινέζοι προσπαθούν να χειριστούν διακριτικά τη δύναμή τους. Ωστόσο η έννοια της διακριτικής υπερδύναμης αποτελεί οξύμωρο. Η αρμονία μπορεί να αποτελεί στόχο της Κίνας, η δυσαρμονία όμως αποτελεί τμήμα των παγκοσμίων προβλημάτων, που κάθε υπερδύναμη καλείται να αντιμετωπίσει.
(εφ. H KAΘHMEPINH, 02-06-13)