του Jonathan Fenby/ The New York Times
Το 18ο Συνέδριο του ΚΚ της Κίνας που ολοκληρώθηκε με τον διορισμό του νέου ηγέτη αποκάλυψε στην υπόλοιπη υφήλιο πολλά για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η τελευταία μεγάλη χώρα που κυβερνάται από ένα κομουνιστικό κόμμα.
Ο απερχόμενος ηγέτης, Χου Ζιντάο, άρχισε τις εργασίες του συνεδρίου στις 8 Νοεμβρίου παραθέτοντας μια σειρά από προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα. Η ανάγκη για μεταρρυθμίσεις είναι προφανής. Ο διάδοχος του, ο Σι Τζινπίνγκ, είπε πως είναι επιτακτική η ανάγκη να γίνουν περισσότερα για τον απλό λαό και εντός του κόμματος να παταχθούν η διαφθορά και η γραφειοκρατία.
Από εσωτερικές κομματικές εκθέσεις και ομιλίες γνωρίζουμε πως οι ηγέτες της δεύτερης μεγαλύτερης οικονομίας στο κόσμο έχουν συνειδητοποιήσει την ανάγκη αλλαγής του μοντέλου που οδήγησε την Κίνα στην πρόοδο από τις αρχές της οικονομικής μεταρρύθμισης το 1978, ώστε να ανταποκριθεί σε ένα ραγδαία αναπτυσσόμενο κοινωνικό περιβάλλον.
Τα τρία σημεία-κλειδιά του οικονομικού μοντέλου που προώθησε ο Ντενγκ Χσιάο Πινγκ (φθηνή εργασία, φθηνό κεφάλαιο, ισχυρές εξαγωγές) δεν είναι όπως ήταν παλιά, καθώς οι μισθοί ανεβαίνουν, το κεφάλαιο γίνεται ολοένα κι ακριβότερο και οι ανεπτυγμένες αγορές είναι βραδυκίνητες εν μέσω κρίσης. Επιπλέον, ο ιδιωτικός τομέας, ο οποίος πρόσφερε πολλά τη δεκαετία του '80 υπέρ της ανάπτυξης, πιέζεται από τις μεγάλες κρατικές κινεζικές επιχειρήσεις.
Το ολοένα κι αυξανόμενο χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών προκαλεί τη δημόσια αγανάκτηση, η χώρα αντιμετωπίζει ένα τεράστιο πρόβλημα περιβαλλοντικής ρύπανσης, η διαφθορά αποτελεί μεγάλη πληγή. Ολα αυτά αυξάνουν τον κυνισμό του κινεζικού λαού.
Παρόλο που οι ατομικές ελευθερίες επεκτάθηκαν σχετικά, οποιοσδήποτε προωθεί τον ανταγωνισμό και τη δημοκρατία εκτός του μονοκομματικού συστήματος μάλλον θα καταλήξει στη φυλακή. Ο πολιτικός κορσές που επιβλήθηκε μετά την επικράτηση του Κ.Κ. το 1949 έρχεται σε σύγκρουση με τη νέα κοινωνία που είναι συνδεδεμένη σε ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης.
Ο Χου Ζιντάο αναγνώρισε κάποια απ' τα προβλήματα αυτά στην εναρκτήρια ομιλία του στο συνέδριο. Ωστόσο, όπως όλοι στην στενή ηγετική ομάδα, επέμεινε πως το πολιτικό σύστημα πρέπει να παραμείνει ανέπαφο.
Είναι παράδοξο το γεγονός ότι οι δυο μοναδικοί μεταρρυθμιστές, ο Γουάνγκ Γιάνγκ, γραμματέας του κόμματος στην πλουσιότερη επαρχία, την Γκουανγκντόνγκ και ο Λι Γιουάντσαο, οργανωτικός διευθυντής του κόμματος, απέτυχαν να φτάσουν στην κορυφή της ιεραρχίας.
Στην ερώτηση «πώς είναι δυνατόν να έγινε πρόεδρος ένας άνθρωπος όπως ο Σι Τζινπίνγκ;», η απάντηση είναι πως με τον Σι νιώθουν άνετα όλες οι ομάδες που έχουν άμεσα συμφέροντα στη Κίνα. Ο ίδιος ο νέος πρόεδρος δεν έχει πάρει θέση για κανένα από τα μείζονα ζητήματα που απασχολούν τη χώρα.
Η ανάδειξή του είναι κατανοητή για ένα καθεστώς που θέλει να είναι αυτοπροστατευτικό. Ομως μπορεί να αποδειχθεί επικίνδυνη για την Κίνα, καθότι η χώρα βρίσκεται σε ένα κρίσιμο στάδιο ανάπτυξης. Τώρα όμως που ο Σι βρίσκεται στην κορυφή, το ερώτημα είναι κατά πόσο μπορεί να απαρνηθεί το ίδιο το σύστημα που τον γαλούχησε προκειμένου να προβεί σε μια σειρά από αλλαγές. Ή - ακόμη αν το θέλει ο ίδιος αυτό - κατά πόσον το ίδιο το σύστημα θα του επιτρέψει να προβεί σε μεταρρυθμίσεις.
*Ο Τζόναθαν Φένμπι είναι συγγραφέας του βιβλίου «Tiger Head, Snake Tails» και διευθυντής εταιρείας συμβούλων επιχειρήσεων σε αναδυόμενες αγορές.
(ελληνική μετάφραση δημοσιεύτηκε στην διαδικτυακή έκδοση της εφ. ΤΟ ΒΗΜΑ 16/11/2012 )