(συνέντευξη του Μισέλ Αλιετά)
Τις παραμονές του 18ου συνεδρίου του Κομμουνιστικού Κόμματος Κίνας, ο Μισέλ Αλιετά, συγγραφέας του βιβλίου «Ο κινεζικός δρόμος» (μαζί με τον Γκου Μπε) διαγράφει τις μεγάλες πολιτικές και οικονομικές κατευθύνσεις της Κίνας του αύριο, σε συνέντευξή του στην «Ουμανιτέ», από την οποία δημοσιεύουμε εκτεταμένο απόσπασμα.
Η νέα ηγεσία του ΚΚ Κίνας, που θα προκύψει από το 18ο συνέδριο, ποιες μεταρρυθμίσεις θα προωθήσει και με ποια προβλήματα θα πρέπει να αναμετρηθεί;
Η επιβράδυνση της οικονομίας προκάλεσε ανισορροπίες, τις οποίες θα πρέπει το κόμμα να διορθώσει η εξουσία, για να ευνοήσει μια πιο ποιοτική ανάπτυξη. Ο επαναπροσανατολισμός στην εσωτερική ζήτηση σημαίνει ότι δεν μπορεί η ανάπτυξη να στηρίζεται μόνο στην παραγωγή προϊόντων που προορίζονται για εξαγωγή. Θα πρέπει συνεπώς να αυξηθεί η γκάμα των προϊόντων που θα ικανοποιούν τις ανάγκες των ανθρώπων, για να περιοριστούν οι ανισότητες και να βελτιωθούν προοδευτικά οι μισθοί. Μέσω του 12ου πεντάχρονου πλάνου το κράτος ήδη συνέβαλε στο να αυξηθεί ο κατώτατος μισθός με ρυθμό 20% κάθε χρόνο. Η αγορά εργασίας θα πρέπει να εξελιχθεί με την έννοια ότι θα βελτιωθεί ακόμα περισσότερο η πλευρά των μισθωτών. Αυτό σημαίνει ότι θα εφαρμοστεί το εργατικό δίκαιο που υιοθετήθηκε το 2008 και θα οικοδομηθεί ένα σύστημα γενικευμένης κοινωνικής προστασίας.
Πού θα στηρίζεται αυτή η μεταρρύθμιση;
Ένα από τα πιο σημαντικά στοιχεία αυτής της τρίτης φάσης είναι το σχέδιο αστικοποίησης, με το οποίο προβλέπεται ότι μέχρι το 2030, το 75% του πληθυσμού θα ζει στα μεγάλα αστικά κέντρα. Δηλαδή θα οικοδομηθούν 200 περίπου πόλεις με 1,5 εκατομμύριο κατοίκους η καθεμία. Πρόκειται για μια τεράστια πρόκληση, εάν αυτές οι νέες πόλεις τηρήσουν πλήρως τις οικολογικές προδιαγραφές. Από εδώ προκύπτει το κρίσιμο ζήτημα της τιμής της γης και της χρήσης της. Η ιδιοκτησία της γης είναι συλλογική και οι αγρότες έχουν το δικαίωμα της χρήσης της. Θα πρέπει συνεπώς να εξασφαλιστεί μια πραγματική νομική προστασία του δικαιώματός αυτού, πριν καταργηθεί το «σύστημα χικού» (που επιτρέπει την κατοικία στη συλλογική γη). Αυτές οι αγροτικές ιδιοκτησίες θα ανατιμηθούν για να αποζημιωθούν καλύτερα οι αγρότες, έτσι ώστε να τους δοθεί η δυνατότητα να μετακομίσουν διαθέτοντας επαρκείς πόρους στις πόλεις. Εκεί θα πρέπει να τους διασφαλιστούν τα ίδια κοινωνικά δικαιώματα με τους κατοίκους των αστικών κέντρων.
Αυτές οι επιλογές μπορούν να προκαλέσουν αντιπαράθεση στους κόλπους του καθεστώτος, οι οποίες θα το αποδυναμώσουν;
Υπάρχουν εσωτερικές διαδικασίες επίτευξης πολιτικών συμβιβασμών που επιτυγχάνονται μέσω πολυσύνθετων διαδικασιών. Αυτοί οι πολιτικοί συμβιβασμοί εκφράζουν τις αντιπαραθέσεις των πιο διαφορετικών απόψεων, συμφερόντων και επιδιώξεων. Γίνεται συχνά λόγος για «φέουδα» με «κόκκινους πρίγκιπες», κληρονόμους των ιστορικών ηγετών για μεταρρυθμιστές, συντηρητικούς, μαοϊκούς κ.λπ. Όμως όποιοι και να αποτελούν την εσωτερική αντιπολίτευση, υπάρχει ένα κοινό συμφέρον: της πολιτικής ενός ενιαίου κεντρικού κράτους. Πρέπει να γίνουν συμβιβασμοί για να προχωρήσουν οι μεταρρυθμίσεις.
Τι έχετε να πείτε για τις τελευταίες δηλώσεις του Φουκουγιάμα, που είπε ότι το πολιτικό σύστημα της Κίνας «θα τελειώσει με την έκρηξή του».
Το 1991 ο ίδιος είχε ανακοινώσει το τέλος της Ιστορίας. Η Κίνα έχει μπει στην πορεία μετάβασης προς τη διαρκή ανάπτυξη. Οι δυτικοί διανοούμενοι δεν μπορούν να αποδεχθούν ότι υπάρχει ένας κινεζικός δρόμος διαφορετικός από το δικό μας της τυπικής δημοκρατίας, που μπορεί να οικοδομήσει σχέσεις ανάμεσα στην πολιτική και την κοινωνία των πολιτών, με στόχο τη διαχείριση των προβλημάτων του 21ου αιώνα.
Ποια είναι η εκτίμησή σας για την έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας σχετικά με τις προοπτικές της Κίνας με ορίζοντα του 2030, η οποία προβλέπει και προτείνει μείωση του δημόσιου τομέα και το τέλος της κυριαρχίας της πολιτικής επί της οικονομίας;
Αυτή η έκθεση συντάχθηκε σε συνεργασία με ένα think tank που βρίσκεται κοντά στην κινεζική κυβέρνηση και περιλαμβάνει αρκετά κοινά στοιχεία με μερικές εκτιμήσεις του δικούς μας βιβλίου για τις προοπτικές που διαγράφονται στην Κίνα. Προτείνει να αναπτυχθούν οι υπηρεσίες, να δοθεί μεγαλύτερος χώρος στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις που καινοτομούν και στην ανανέωση του χρηματοπιστωτικού συστήματος, καθώς και τη μερική απόσυρση του κράτους από την οικονομία. Οι Κινέζοι έχουν κατανοήσει καλά ότι καθορίζοντας τους βασικούς πολιτικούς στόχους μπορούν να διαχειριστούν την οικονομία με έμμεσες ρυθμίσεις. Έτσι εξηγείται γιατί η κυβέρνηση εννοεί με απόλυτο τρόπο να διατηρήσει τον έλεγχό της επί του χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Το κινέζικο κράτος θα μπορέσει να ανοίξει σταδιακά και με μεγάλη σύνεση το χρηματοπιστωτικό του σύστημα στο ξένο κεφάλαιο, περιορίζοντας στο 20% το ξένο κεφάλαιο που μπορεί να επενδυθεί σε κάθε επιχείρηση, συνδυάζοντας την τεχνολογική συνεισφορά με την προσφορά κεφαλαίου.
Σύμφωνα με την άποψή σας, η Κίνα και η Δύση έχουν μια κοινή πίστη σε ό,τι αφορά τις βάσεις της δημοκρατίας. Σύμφωνα με αυτή, ο λαός είναι η πηγή της κυριαρχίας. Ποιος είναι αυτός ο πολιτικός μηχανισμός;
Όλοι έχουμε ένα πρόβλημα δημοκρατίας σε σχέση με τα ζητήματα της καθημερινότητας. Εάν το κινέζικο κράτος αναγνωρίζει την κοινωνία των πολιτών όχι σαν έναν κίνδυνο αλλά σαν μια δύναμη που μπορεί να κάνει συλλογικές προτάσεις, θα είναι δυνατό να οικοδομήσει ένα ιδιαίτερο σύστημα κοινωνικής αρμονίας με ένα ενιαίο κεντρικό κράτος και μια γραφειοκρατία ικανή και υπεύθυνη. Η κοινωνία των πολιτών είναι ικανή, εάν της δοθεί επαρκής αυτονομία, να ελέγξει τους δημόσιους θεσμούς. Έτσι μπορούμε να φθάσουμε σ’ αυτό που ο Πιερ Ροζανβαλόν αποκαλεί «πραγματική δημοκρατία». Η Κίνα έχει τη δυνατότητα να ανοίξει το δικό της δρόμο και εμείς να οραματιστούμε το δικό μας.
Μετάφραση από τα γαλλικά: Μ. Κ.
(Δευτέρα, 12 Νοεμβρίου 2012 , www.epohi.gr)