Τα εθνικιστικά παιχνίδια, με στολίσκους και «θερμά» επεισόδια
του Martin Fackler / The New York Times
Οταν ο στολίσκος των 21 αλιευτικών προσέγγισε το νησιωτικό σύμπλεγμα που βρίσκεται στο επίκεντρο της διένεξης με την Κίνα, οι καπετάνιοι προειδοποίησαν τους επιβαίνοντες να μην επιχειρήσουν να αποβιβαστούν. Δέκα εξ αυτών, παρά ταύτα, βούτηξαν στη θάλασσα, αψηφώντας τον κίνδυνο των καρχαριών και κολύμπησαν μέχρι μία βραχονησίδα. Εκεί ύψωσαν τη σημαία του Ανατέλλοντος Ηλίου, που προκαλεί επώδυνες αναμνήσεις από την εποχή της πορείας του αυτοκρατορικού στρατού της Ιαπωνίας στη ανατολική Ασία.
«Αισθανόμαστε ότι μας έσυραν σ' ένα διεθνές επεισόδιο», λέει ένας από τους καπετάνιους των αλιευτικών, ο Μασανόρι Ταμασίρο. Την άποψη αυτή συμμερίζεται η πλειονότητα των Ιαπώνων, η οποία θεωρεί πως μια μικρή μειονότητα εθνικιστών πιέζει το Τόκιο να υιοθετήσει πιο τολμηρές τακτικές για να αντιμετωπίσει τη διαρκώς διευρυνόμενη οικονομική ισχύ της Κίνας και της Νότιας Κορέας, καθώς και τις εδαφικές φιλοδοξίες του Πεκίνου. Εκμεταλλευόμενοι την πολιτική αδυναμία της κυβέρνησης, οι εθνικιστές έχουν τους τελευταίους μήνες ωθήσει το κυβερνών κόμμα να υιοθετήσει μια πιο σκληρή γραμμή όσον αφορά το σύμπλεγμα των νήσων Σενκάκου, όπως τα αποκαλούν οι Ιάπωνες ή Ντιάογιου, όπως τα έχουν ονομάσει οι Κινέζοι.
Οι εθνικιστές, βέβαια, εκμεταλλεύονται ένα κλίμα αγωνίας για τις προθέσεις της Κίνας, το οποίο έχει διογκωθεί επικίνδυνα την τελευταία διετία, μετά το τελευταίο μεγάλο θερμό επεισόδιο για την κυριότητα επί των νήσων. Η Κίνα είχε τότε απαντήσει στη σύλληψη ενός ψαρά από το ιαπωνικό Λιμενικό κοντά στα διαφιλονικούμενα νησιά, διακόπτοντας τις εξαγωγές ορυκτών «σπανίων γαιών» προς την Ιαπωνία. Επισημαίνεται ότι τα συγκεκριμένα ορυκτά είναι απαραίτητα για τη βιομηχανία ηλεκτρονικών ειδών της Ιαπωνίας, η οποία αντιμετώπιζε ήδη σοβαρά προβλήματα. Η αγωνία των Ιαπώνων έγινε ακόμα μεγαλύτερη όταν το Πεκίνο έθεσε ζήτημα επέκτασης των κυριαρχικών του δικαιωμάτων στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας, διεκδικώντας περισσότερα από σαράντα μικρά νησιά στη θαλάσσια περιοχή από το Βιετνάμ και τις Φιλιππίνες.
Στην πραγματικότητα, οι Ιάπωνες κάθε άλλο παρά επιθυμούν μια σύγκρουση με την Κίνα. Παρ' όλα αυτά, ολοένα και περισσότεροι θεωρούν πως με κάποιον τρόπο το Τόκιο πρέπει να υψώσει ανάστημα στους Κινέζους. «Οποτε μεταβάλλονται δραματικά οι συσχετισμοί δυνάμεων σε μια περιοχή, όπως άλλωστε συμβαίνει στη δική μας, οι άνθρωποι συνήθως επιδιώκουν να επαναπροσδιορίσουν τις διαχωριστικές γραμμές», εξηγεί ο αναλυτής του Ινστιτούτου για την Εθνική Πολιτική στο Τόκιο, Ναρουγκίσε Μισισχίτα. Ενδεχομένως αυτό ακριβώς να συμβαίνει στην περίπτωση της Θάλασσας της Νότιας Κίνας, αλλά οι ειδικοί προειδοποιούν ότι ο «φραστικός πόλεμος» μεταξύ Πεκίνου και Τόκιο για τα νησιά Σενκάκου ή Ντιάογιου είναι σαφώς πιο επικίνδυνος.
Η ένταση στη θάλασσα της Νότιας Κίνας οφείλεται κυρίως στον ανταγωνισμό για φυσικούς πόρους, ενώ στην περίπτωση των νήσων Σενκάκου ή Ντιάογιου τα πράγματα είναι διαφορετικά. Η διένεξη εκεί αφορά περισσότερο το παρελθόν και την οργή που ακόμη δεν έχει κοπάσει για τη βάναυση ιαπωνική κυριαρχία πριν από δεκαετίες. Τα ακόμα έντονα αυτά συναισθήματα αναδείχτηκαν ακέραια το Σαββατοκύριακο, όταν χιλιάδες Κινέζοι ξεχύθηκαν στους δρόμους για να εκφράσουν την έντονη δυσαρέσκειά τους για την ενέργεια των Ιαπώνων εθνικιστών.
Οι πιθανές επιπλοκές για τις ΗΠΑ δεν μπορούν, φυσικά, να αγνοηθούν. Oι Αμερικανοί είναι, άλλωστε, υποχρεωμένοι βάσει συνθήκης να εγγυηθούν για την άμυνα της Ιαπωνίας σε περίπτωση που η χώρα δεχτεί επίθεση.
«Αν αποτύχει η διπλωματία, οι πιθανότητες να ξεσπάσει πόλεμος είναι πολλές», προειδοποιεί ο βετεράνος Ιάπωνας διπλωμάτης Καζουχίκο Τόγκο.
(ελληνική μετάφραση Η Καθημερινή, 26-08-12)