Όταν στο εργαστήρι του κόσμου ανακαλύπτουν τη γοητεία της απεργίας
Μια νέα γενιά κινέζων εργαζομένων, εσωτερικών μεταναστών, συνειδητοποιημένη και δυναμική, έσυρε την εργοδοσία (πολυεθνικές) στην Κίνα, σε διαπραγματεύσεις και στην υπογραφή της πρώτης συλλογικής σύμβασης εργασίας στη χώρα.
Η KFC, η γνωστή αμερικανική πολυεθνική αλυσίδα ταχυφαγείων, που συμπεριλαμβάνει στη δύναμή της την Pizza Hut και το Taco Bell, με 36.000 εστιατόρια σε 110 χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Κίνας, από το 1987, η οποία απασχολεί περισσότερους από 146.000 εργαζόμενους, υποχρεώθηκε να αυξήσει τους μισθούς των εργαζόμενων στις επιχειρήσεις της.
Οι διαπραγματεύσεις εργοδοσίας και συνδικάτων άρχισαν το Φλεβάρη χωρίς αποτέλεσμα. Μετά, όμως, την πολυήμερη απεργία, η εργοδοσία συμφώνησε να υπογράψει την πρώτη συλλογική σύμβαση, όπως μετέδωσε το επίσημο ειδησεογραφικό πρακτορείο «Νέα Κίνα». Με τη σύμβαση αυτή αυξάνεται ο κατώτερος μισθός από τα 700 γουάν σε 900 (από 84 ευρώ σε 107), και κάθε χρόνο θα δίνεται μια αύξηση 5%. Η KFC υπέγραψε συλλογική σύμβαση εργασίας τη στιγμή που στην Κίνα είχε ξεσπάσει ένα απεργιακό κίνημα σε πολλές πολυεθνικές επιχειρήσεις. Πάνω από 1.900 εργαζόμενοι στο εργοστάσιο της Χόντα στην επαρχία Γκουάνγκ ντουγκ στη Νότια Κίνα ξεκίνησαν την απεργία τους που κράτησε μέχρι τις 2 Ιουνίου.
Η ιαπωνική βιομηχανία κάτω από την απεργιακή πίεση συμφώνησε να αυξήσει κατά 24% τους μισθούς. Έτσι ο μέσος μηνιαίος μισθός των εργαζομένων από 180 ευρώ έφθασε στα 228 ευρώ! Στη συνέχεια η ταϊβανέζικη βιομηχανία Hon Hai ανακοίνωσε αυξήσεις 30% στους μισθούς. Ενώ τις ίδιες ημέρες το βιομηχανικό συγκρότημα της ταϊβανέζικης εταιρείας Foxconn που παράγει για λογαριασμό της Apple, της Dell, της Nokia ανακοίνωσε ότι θα αυξήσει κατά 70% τους μισθούς. Να σημειώσουμε ότι στην εταιρεία αυτή είχαν αυτοκτονήσει περίπου δέκα εργαζόμενοι λόγω των απάνθρωπων συνθηκών εργασίας στην επιχείρησή της, στην επαρχία Σεντχέν. Οι αυξήσεις αυτές βέβαια δεν στάθηκε δυνατό να σταματήσουν τις αυτοκτονίες. Τελευταία έγινε γνωστό ότι άλλος ένας 18χρονος νέος εργαζόμενος αυτοκτόνησε.
Οι απεργίες επεκτάθηκαν και στο Πεκίνο, πάνω από 1.000 εργαζόμενοι στη θυγατρική της νοτιοκορεάτικης πολυεθνικής αυτοκινητοβιομηχανίας Χιουντάι κατόρθωσαν να αποσπάσουν ικανοποιητικές αυξήσεις.
Αυτές είναι μερικές από τις απεργίες που έγιναν το τελευταίο διάστημα στην Κίνα. Ασφαλώς ο κατάλογος των απεργιών είναι αρκετά μεγάλος. Έτσι οι εργαζόμενοι είδαν να ικανοποιούνται τα αιτήματά τους, σημειώθηκαν κάποια θετικά βήματα. Η κατάσταση που δημιουργήθηκε όμως ανησύχησε την εργοδοσία.
Η ανησυχία των πολυεθνικών
«Οι ξένες επιχειρήσεις και οι κινεζικές που κέρδιζαν εδώ και μια 20ετία, σε μια χώρα που διέθετε άφθονα φθηνά εργατικά χέρια και υπάκουα, ξαφνικά, άρχισαν να φοβούνται, βρέθηκαν αντιμέτωπες με τις απαιτήσεις μιας γενιάς εργαζομένων πολύ λιγότερο εύπλαστης» αναφέρει σε σχόλιό της η γαλλική οικονομική εφημερίδα «Les echos». Και συνεχίζει: «Ορισμένοι σκέφτονται να αναπτύξουν την επιχειρηματικότητά τους σε χώρες της νοτιοανατολικής Ασίας όπου η διαχείριση του εργατικού δυναμικού θα είναι προφανώς χωρίς εντάσεις».
Η Κίνα, λοιπόν, γι’ αυτούς είναι πολύ ακριβή; Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις αναφέρουν αναλυτές, εδώ και δύο χρόνια από τον Ιούλιο του 2008 ήδη, η εργοδοσία του γερμανικού ομίλου Adidas υπολογίζει να μεταφέρει ένα μέρος του εργοστασίου από την Κίνα σε άλλες πιο ανταγωνιστικές χώρες. Την ίδια χρονιά η αμερικανική εταιρεία για το εμπόριο, με έδρα τη Σαγκάη, με έρευνά της σε 66 επιχειρήσεις που λειτουργούν στην Κίνα, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το 54% από αυτές θεωρούσαν πως η Κίνα βρίσκεται ήδη σε μια πορεία απώλειας της ανταγωνιστικότητάς της.
Οι αιτίες αυτής της εξέλιξης είναι οι αυξήσεις των μισθών, όπως επίσης και η ανατίμηση του γουάν. Αυτή ικανοποιεί τις ΗΠΑ αλλά και την Ευρώπη που πιέζουν συνεχώς την Κίνα να μη στηρίζει την ανταγωνιστικότητά της στο υποτιμημένο νόμισμά της.
Σύμφωνα με νεότερη μελέτη που δημοσιεύτηκε τον Μάρτιο του 2010, το 28% των επιχειρήσεων βρίσκουν πολύ ακριβή την Ανατολική Κίνα και σκέφτονται να μετακομίσουν στο εσωτερικό της χώρας ή να μεταφερθούν στο Βιετνάμ ή την Ινδονησία όπου εκεί θα μπορέσουν να συνεχίσουν την υπερεκμετάλλευση του εργατικού δυναμικού.
Πώς αντιμετωπίζει το Πεκίνο τις απεργίες;
Σύμφωνα με τις επίσημες στατιστικές οι μισθοί των Κινέζων εργαζομένων αυξάνονται κάθε χρόνο, την τελευταία διετία, κατά 8%. Ένας ρυθμός ανάπτυξης που υστερεί σε σχέση με την ανάπτυξη της χώρας. Έτσι το μερίδιο των μισθών στο ΑΕΠ έπεσε από το 51% το 2002 στο 27% το 2008. Πρόκειται, δηλαδή, για μια χρονική περίοδο που οι επιχειρήσεις είχαν στήσει ένα μεγάλο γλέντι. Αυτό το γλέντι έρχονται να τους χαλάσουν οι εργαζόμενοι με τις απεργίες τους, τις οποίες ασφαλώς δεν βλέπουν με καθόλου καλό μάτι.
Πώς τις βλέπει όμως η κινεζική ηγεσία; Σύμφωνα με την αγγλόφωνη έκδοση της καθημερινής εφημερίδας του Πεκίνου «China Daily» η απεργία των εργαζομένων στο εργοστάσιο της Χόντα δείχνει ότι «ο κόμπος έχει φθάσει στο χτένι. Οι κινέζοι εργαζόμενοι έχουν φθάσει στα όριά τους με το φημισμένο, στάνταρ, τρόπο εργασίας: με τις ατελείωτες ώρες και τους μικρούς μισθούς, που έχουν καταστήσει (την Κίνα) το εργαστήρι του κόσμου». Και η εφημερίδα αναρωτιέται «αν με αυτές τις αντιδράσεις οι εργαζόμενοι θα οδηγηθούν (να κερδίσουν) καλύτερες συνθήκες εργασίας στη χώρα». Στην ίδια εφημερίδα ο οικονομολόγος Pour Pan Yi διαπιστώνει «ότι μια νέα γενιά εργαζομένων, εσωτερικών μεταναστών που έχουν συνείδηση της δύναμής τους προχωρούν στις διαπραγματεύσεις. Αυτές μπορεί να είναι η αρχή για τον πολλαπλασιασμό των αγώνων που θα θέσουν τέρμα στην αγορά εργασίας με φθηνό κόστος.
Η τόνωση της εσωτερικής αγοράς
Εκτός όμως τις πολυεθνικές, κυρίως αμερικανικές, στα οικονομικά ζητήματα της Κίνας παρεμβάλλονται και άλλες δυνάμεις. Η πολιτική ηγεσία των ΗΠΑ, ο πρόεδρος Ομπάμα, δεν σταμάτησε να ζητά από την Κίνα να ανατιμήσει το γουάν και να στραφεί περισσότερο στην εσωτερική της αγορά και όχι στο εξωτερικό εμπόριο όπως γράφει η Ντομινίκ Σκοτ στην «Humanite Dimanche». Ο στόχος αυτός, τόνωσης της εσωτερικής αγοράς, είναι το κρίσιμο στοίχημα, της κινεζικής ηγεσίας όπως το διατύπωσε μετά την εκδήλωση της χρηματοπιστωτικής κρίσης στις ΗΠΑ το 2008. Για την επίτευξή του απαιτείται, πέρα από την αύξηση των μισθών, ανάπτυξη ενός ικανού συστήματος κοινωνικής ασφάλισης. Ακόμα χρειάζεται να καλλιεργηθεί «μια νέα αντίληψη ιδιαίτερα στους νέους που γνωρίζουν το διαδίκτυο, τις νέες τεχνολογίες» και που έχουν «πλήρη εμπιστοσύνη στο μέλλον και είναι πεπεισμένοι ότι θα το κερδίσουν χρόνο με το χρόνο», σύμφωνα με την εκτίμηση της Κανάλ Σινχά, υπεύθυνης μελετών για την κατάσταση στην Κίνα. Όμως για να αυξηθεί ικανοποιητικά η κατανάλωση στην Κίνα θα πρέπει η ηγεσία, σύμφωνα με αναλυτές, να ασχοληθεί σοβαρά με τους «ξεχασμένους της ανάπτυξης». Τους κατοίκους της αγροτικής ζώνης που το εισόδημα τους είναι 2.670 γουάν το χρόνο, ενώ στις αναπτυγμένες φθάνει στα 18.858 γουάν (2.232 ευρώ) το χρόνο. Μια άλλη μελέτη με τον τίτλο «Από τις θεωρίες (σκέψεις) του Μάο στα υλικά αγαθά» της οικονομικής σχολής αναφέρει ότι στη Βορειοανατολική Κίνα και στη Νοτιοδυτική, καθώς και στις επαρχίες Χαιλόν Γιανγκ, Εσωτερική Μογγολία και το Θιβέτ, οι μεταρρυθμίσεις είναι άγνωστες...
Μετά τις απεργίες τι;
Η Κίνα έχει να αντιμετωπίσει, πέρα από το ζήτημα της κατανάλωσης, το μεγάλο πρόβλημα των συνθηκών εργασίας, όπως επισημαίνουν όσοι παρακολουθούν από κοντά τα πράγματα. Συνθήκες που έρχονται κάθε φορά στην επιφάνεια με τα τραγικά γεγονότα των αυτοκτονιών, αυτή τη φορά με το 18χρονο και το θάνατο των 28 ανθρακωρύχων στη Βορειοανατολική Κίνα στις 18 Ιουνίου, όπως μετέδωσε το Πρακτορείο «Νέα Κίνα».
Το κύμα των απεργιών τους τελευταίους μήνες στην Κίνα τροφοδότησε συζητήσεις και τον προβληματισμό για το τι πρόκειται να γίνει. Δεν ήταν λίγοι αυτοί που πίστευαν ότι το επίσημο κράτος θα κατέφευγε στη βία και την καταστολή, αφού κάτι τέτοιο ζητούσαν και οι πολυεθνικές. Αναλυτές αναρωτιούνται αν οι πρώτες μαζικές αντιδράσεις –και οι πρώτες συμβάσεις– θα αποτελέσουν τα στοιχεία για τη συγκρότηση συλλογικοτήτων, που θα ξεπερνούν τα όρια του καθεστώτος.
Μ. Κοβάνης
(δημοσιεύθηκε epohi.gr, 25 Ιούλιος 2010)