της Sheila Melvin/ The New York Times- International Herald Tribune
Ενα από τα πιο πολυαναμενόμενα γεγονότα της σεζόν που πέρασε ήταν η πρεμιέρα της νέας όπερας του Ταν Νταν/ Tan Dun «Ο πρώτος αυτοκράτορας»/ "The First Emperor" στην Μετροπόλιταν Οπερα της Νέας Υόρκης. Ηταν κατ’ ουσίαν ένα κινεζικό γεγονός που έλαβε χώρα στη Νέα Υόρκη. Πλην του συνθέτη που υπήρξε και μαέστρος στην πρεμιέρα, Κινέζοι ήταν ακόμη ο σκηνοθέτης της παράστασης, ο γνωστός σε όλο τον κόσμο από τις κινηματογραφικές ταινίες του Ζανγκ Γιμού/ Zhang Yimou και ο συγγραφέας Χα Τζιν/ Ha Jin που συνεργάστηκε με τον Νταν στο γράψιμο του λιμπρέτου.
Συγκρίσεις με Πουτσίνι
Κινεζικό ήταν και το θέμα της όπερας. Ενα φανταστικό γεγονός στη ζωή του πρώτου αυτοκράτορα της Κίνας Κιν Σι Χουάνγκ/ Qin Shi Huang. Παρότι στον κεντρικό αυτόν ρόλο ο τενόρος Πλάσιντο Ντομίνγκο και η παράσταση ήταν συμπαραγωγή της Μετροπόλιταν Οπερα και της Οπερας του Λος Αντζελες η εφημερίδα «Λαϊκή Ημερησία» του Πεκίνου, την παρουσίασε ως την πρώτη κινεζική όπερα που παρουσιάζεται στην έγκριτη Μετροπόλιταν της Νέας Υόρκης· ενώ άλλες εφημερίδες είχαν τις σελίδες τους γεμάτες με φωτογραφίες του Πλάσιντο Ντομίνγκο ντυμένο ως Κινέζο αυτοκράτορα.
Το κριτικό σώμα όμως δεν υπήρξε παρόμοια ενθουσιαστικό. «Τεράστια απογοήτευση» τόνιζαν οι «Νιου Γιορκ Τάιμς», προσθέτοντας ότι τα φωνητικά μέρη έπασχαν από μελωδική άποψη. Ο «Νιου Γιόρκερ» τη χαρακτήριζε «μουσικό κιτς», ενώ σε άλλες κριτικές γίνονταν δυσμενείς συγκρίσεις με τον Πουτσίνι, του οποίου η κινεζικής έμπνευσης «Τουραντό», είναι καθιερωμένο πια έργο στο δυτικό ρεπερτόριο. Η αγγλόφωνη «Κινεζική Ημερησία», ζήτησε από τον κριτικό των «Νιου Γιορκ Τάιμς» να επεξηγήσει τις αντιρρήσεις του και κατέληγε με τα λόγια: «Ο,τι κι αν λέγεται για την όπερα αυτή, πρόκειται για ιστορική καμπή στην πολιτιστική συνύπαρξη».
Είναι πράγματι καμπή για τους δημιουργούς της, τον κινεζικό πολιτισμό και για τη συνύπαρξη, αλλά και για τη Μετροπόλιταν, η οποία προσπαθεί να διευρυνθεί και να προσεγγίσει ένα μεγαλύτερο κοινό. Ισως και για την ιστορία της όπερας. Εξανθρωπίζει, επιτυχημένα, την ιστορία του Κιν Σιχουάνγκ, του σκληρού, αλλά διορατικού αυτοκράτορα που ενοποίησε την Κίνα το 221 π.Χ., έχτισε το Σινικό Τείχος, έθαψε ζωντανούς τους αντιπάλους του και ο ίδιος τάφηκε σε ένα τεράστιο τάφο μαζί με ένα στρατό πήλινους στρατιώτες. Μετατρέπει την ιστορία του σε ένα οικογενειακό δράμα με υποβόσκοντα θέματα, τη φύση της εξουσίας και τη δύναμη της μουσικής.
Τι μουσική συνέθεσε ο Ταν Νταν; Μήτε ανατολική ούτε δυτική, αλλά μια οργανική σύμμειξη των δύο, χρησιμοποιώντας τεχνικές υπόκρισης και τραγουδιού, αντλημένα και από την κινεζική και από τη δυτική όπερα.
Ανταπόκριση
Είναι ενδιαφέρον όμως ότι οι αρνητικές κριτικές των νεοϋορκέζικων εφημερίδων δεν αποθάρρυναν το κοινό, το οποίο γέμισε την 3.800 θέσεων αίθουσα της Μετροπόλιταν και στις 9 παραστάσεις, ακόμη και με ορθίους. Ούτε και τον συνθέτη, ο οποίος δήλωσε συνηθισμένος στις επικρίσεις των κριτικών, αλλά υπολόγιζε στη συμπαράσταση του κοινού που τον αντάμειψε πλουσιοπάροχα.
(αποσπάσματα από κείμενο. ελληνική μετάφραση kathimerini.gr 30-03-2007)